Thơ Henry Wotton

 

Henry Wotton (30 tháng 3 năm 1568 – tháng 12 năm 1639) – nhà văn, nhà thơ, nhà ngoại giao và chính trị gia người Anh, thành viên của Hạ viện năm 1614-1625. Câu nói nổi tiếng mà ông đã nói khi tới Augsburg năm 1604 để nhận nhiệm vụ, thường được trích dẫn: “Đại sứ là một người trung thực được gửi ra nước ngoài để nói dối vì lợi ích của đất nước mình”.
 
Tiểu sử
Henry sinh tại Bocton, Kent. Ông được học tại Winchester College và New College, Oxford. Hai năm sau chuyển đến Cao đẳng Hoàng gia (Queen's College), nơi ông tốt nghiệp vào năm 1588. Tại Oxford, ông là bạn của Alberico Gentili, sau này là giáo sư luật dân sự, và nhà thơ tương lai John Donne. Khi theo học tại Cao đẳng Hoàng gia, ông đã viết vở kịch Tancredo, bản thảo bị thất lạc, nhưng mối quan tâm chính của ông là khoa học. Trong kỳ thi cuối cùng, ông bảo vệ luận văn “Con mắt” và cho đến cuối đời ông vẫn tiếp tục hứng thú với các thí nghiệm y học.
 
Cha của ông, Thomas Wotton, mất năm 1587, khiến Henry chỉ còn một trăm bảng mỗi năm. Mặc dù vậy, vào năm 1589, Wotton ra nước ngoài để chuẩn bị cho sự nghiệp ngoại giao, và hành trình của ông kéo dài sáu năm.
 
Ông trở lại Anh vào năm 1594, và trong năm tiếp theo được nhận vào công ty luật  Middle Temple. Trong khi ở nước ngoài, thỉnh thoảng ông đã cung cấp cho Robert Devereux, Bá tước thứ 2 của Essex. Nhiệm vụ của ông là cung cấp thông tin tình báo về các vấn đề ở Transylvania, Ba Lan, Ý và Đức. Ông là người may mắn hơn những người khác cùng làm công việc này bởi thời đó rất nhiều người đã bị bắt.
 
Wotton là một trong những “nhà nhân văn Phục hung” cuối cùng trong văn hóa Anh. Một chuyên gia đa năng về ngôn ngữ, triết học, kiến trúc, ông đã mang các tác phẩm của Johannes Kepler và Tycho Brahe từ châu Âu về cho Francis Bacon, giữ những lá thư của John Donne cho hậu thế, là một nhân chứng và người tham gia ngành ngoại giao của Anh vốn phức tạp trong giai đoạn chuyển tiếp của lịch sử châu Âu.
 
3 bài thơ
 

ĐẶC TÍNH CỦA ĐỜI SỐNG HẠNH PHÚC
 
Phước cho ai sinh ra và được học
Không bao giờ làm theo ý người ta
Vũ khí chính là nghĩ suy trung thực
Và sự thật là kỹ năng tối đa!
 
Ai người luôn làm chủ những đam mê
Linh hồn ai sẵn sàng cho cái chết
Đối xử với đời bằng cách chăm sóc
Danh tiếng cộng đồng, hơi thở riêng tư.
 
Ai không nuôi hiềm khích hay ghét ghen
Trước sự thành công của bao người khác
Sống theo đạo đức chứ không phải luật
Những lời khen ngợi dễ làm tổn thương.
 
Ai không hề nghe theo những tin đồn
Lương tâm của mình không đem bán rẻ
Với những kẻ xu nịnh không nhượng bộ
Xét xử người ta không quá lạnh lùng.
Ai mỗi sáng thức dậy lo cầu nguyện
Chỉ hồng ân, không xin xỏ thứ gì
Còn mỗi chiều lại ưa thích trò chuyện
Với cuốn sách Kinh hoặc với bạn bè.
 
– Con người này tự do, không như ai
Hy vọng lên voi, kinh hoàng xuống chó
Là chủ của mình, dù không đất đai
Không có gì nhưng mà có tất cả.
 
The Character of a Happy Life
 
How happy is he born and taught
That serveth not another's will;
Whose armour is his honest thought,
And simple truth his utmost skill!
 
Whose passions not his masters are;
Whose soul is still prepared for death,
Untied unto the world by care
Of public fame or private breath;
 
Who envies none that chance doth raise,
Nor vice; who never understood
How deepest wounds are given by praise;
Nor rules of state, but rules of good;
 
Who hath his life from rumours freed;
Whose conscience is his strong retreat;
Whose state can neither flatterers feed,
Nor ruin make oppressors great;
 
Who God doth late and early pray
More of His grace than gifts to lend;
And entertains the harmless day
With a religious book or friend;
 
—This man is freed from servile bands
Of hope to rise or fear to fall:
Lord of himself, though not of lands,
And having nothing, yet hath all.
 
 

ELIZABETH CỦA BOHEMIA
 
Những vì sao lấp lánh giữa trời đêm
Vẻ đẹp này chưa làm mắt thỏa mãn
Và ánh sáng chẳng qua nhờ số lượng
Giữa trời kia, sao – những kẻ bình thường
Biết làm gì khi mặt trăng xuất hiện?
 
Những loài chim – ca sĩ của núi rừng
Chỉ biết hát những bài ca đơn giản
Trong muôn vàn giọng hát giữa thiên nhiên
Ai còn nhận ra giọng hát bình thường
Hay để ý, khi họa mi lên tiếng?
 
Những bông hoa tím đầu tiên trên đồng
Hoa kiêu hãnh với màu áo của mình
Vẻ tuyệt vời như những nàng trinh nữ
Dường như hoa muốn chiếm trọn mùa xuân
Nhưng làm gì, khi hoa hồng nở rộ?
 
Nếu bạn gặp tình nhân tôi một lần
Vẻ đẹp trí tuệ làm bạn ngạc nhiên
Xứng với ngai vàng, không cần chọn lựa
Bạn sẽ nói: sinh ra mà quyến rũ
Để làm lu mờ hoặc để tôn vinh.
 
Elizabeth of Bohemia
 
You meaner beauties of the night,
That poorly satisfy our eyes
More by your number than your light,
You common people of the skies;
What are you when the moon shall rise?
 
You curious chanters of the wood,
That warble forth Dame Nature’s lays,
Thinking your passions understood
By your weak accents; what’s your praise
When Philomel her voice shall raise?
 
You violets that first appear,
By your pure purple mantles known
Like the proud virgins of the year,
As if the spring were all your own;
What are you when the rose is blown?
 
So, when my mistress shall be seen
In form and beauty of her mind,
By virtue first, then choice, a Queen,
Tell me, if she were not design’d
Th’ eclipse and glory of her kind.
 
 
VĂN BIA CHO HAI NGƯỜI
 
Anh ấy chết trước tiên
Còn cô gắng sống tiếp
Nhưng sống không có anh
Cô không thích và chết.
 
Upon The Death Of Sir Albert Morton's Wife
 
He first deceased; she for a little tried
To live without him, liked it not, and died.
 
 

Trích một số câu nói của Henry Wotton từ tác phẩm
“Chân dung của Dorian Gray” của Oscar Wilde 
 
VỀ CÁI ĐẸP
 
Sắc đẹp là một dạng thiên tài, thậm chí còn cao hơn thiên tài, bởi vì nó không đòi hỏi sự giải thích. Sắc đẹp là một trong những hiện tượng vĩ đại của thế giới chúng ta, như ánh sáng mặt trời, như mùa xuân, như sự phản chiếu trong vùng nước tối của lớp vỏ bạc mà chúng ta gọi là mặt trăng. Sắc đẹp là không thể phủ nhận. Nó có quyền tối cao để cai trị và làm cho những người sở hữu nó trở thành hoàng tử… Đối với tôi, sắc đẹp là một kỳ quan trong những kỳ quan. Chỉ có những người nông cạn mới không đánh giá bằng vẻ ngoài. Bí ẩn thực sự của thế giới là hữu hình chứ không phải vô hình...

=And beauty is a form of genius -- is higher, indeed, than genius, as it needs no explanation. It is of the great facts of the world, like sunlight, or spring-time, or the reflection in dark waters of that silver shell we call the moon. It cannot be questioned. It has its divine right of sovereignty. It makes princes of those who have it.... To me, beauty is the wonder of wonders. It is only shallow people who do not judge by appearances. The true mystery of the world is the visible, not the invisible...
 
 
VỀ SỰ CHUNG THỦY
 
Trong tình yêu, lòng chung thủy hoàn toàn là vấn đề sinh lý, nó không phụ thuộc chút nào vào ý chí của chúng ta. Những người trẻ tuổi muốn chung thủy – và họ không làm thế, những người già muốn thay đổi, nhưng họ thì còn gì! Thế thôi.

=Why, even in love it is purely a question for physiology. It has nothing to do with our own will. Young men want to be faithful, and are not; old men want to be faithless, and cannot: that is all one can say.
 
VỀ HÔN NHÂN
 
Đàn ông cưới vợ vì mệt mỏi, phụ nữ lấy chồng vì tò mò. Và cả hai đều thất vọng.

=Men marry because they are tired; women, because they are curious: both are disappointed.
 
 
VỀ SỰ ĐAU KHỔ
 
Phụ nữ chịu đau khổ dễ dàng hơn đàn ông. Họ sống bằng cảm xúc của mình, và họ chỉ nghĩ về cảm xúc của họ. Họ đi yêu những người yêu chỉ là để có ai đó làm cảnh.

=Women were better suited to bear sorrow than men. They lived on their emotions. They only thought of their emotions. When they took lovers, it was merely to have some one with whom they could have scenes.
 
 
VỀ SỰ NGƯỠNG MỘ
 
Thà ngưỡng mộ người khác còn hơn được ngưỡng mộ. Được ngưỡng mộ là một sự phiền toái. Phụ nữ đối xử với đàn ông chúng ta giống như cách loài người đối xử với các vị thần của họ. Phụ nữ tôn thờ chúng ta và họ làm phiền, liên tục đòi hỏi một cái gì đó.
 
Phụ nữ cho đàn ông những điều quý giá nhất trong cuộc sống.
 
Nhưng họ luôn đòi hỏi nó trở lại. Như một người Pháp dí dỏm đã nói, phụ nữ truyền cảm hứng cho chúng ta làm những kiệt tác nhưng họ luôn ngăn cản chúng ta thực hiện chúng.
 
=But adoring someone is certainly better than being adored. Being adored is a nuisance. You'll discover, Dorian, that women treat us just as humanity treats its gods. They worship us and keep bothering us to do something for them.
 
You must admit that women give men the very gold of their lives.
 
But they invariably want it back in such small change. Women, as a witty Frenchman put it, inspire us with the desire to do masterpieces and always prevent us from carrying them out.
 
 
VỀ NGƯỜI CÓ VĂN HÓA
 
Người có văn hóa không bao giờ hối tiếc rằng anh ta đam mê những thú vui khoái lạc, còn người vô văn hóa thì không biết được khoái lạc là gì.

=A cultured person never repents of indulging in pleasures, and an uncivilized person does not know what pleasure is.