Thơ Geoffrey Chaucer

 

Geoffrey Chaucer (khoảng 1340/1345 - ngày 25 tháng 10 năm 1400) - nhà thơ Anh, được coi là “cha đẻ của thơ ca Anh” và là một trong những người sáng lập văn học Anh và tiếng Anh văn học. Ông là người đầu tiên viết các tác phẩm của mình không phải bằng tiếng Latin, mà bằng ngôn ngữ mẹ đẻ của mình. Tác phẩm nổi tiếng và hay nhất của ông, mang lại cho ông một cái tên bất tử trong văn học thế giới là “Truyện Canterbury”.
 
Tiểu sử
Theo những gì còn lưu lại được thì cha của Chaucer là một người buôn rượu vang, đã cung cấp rượu vang cho triều đình của nhà vua, nhờ đó con trai ông được tiếp xúc với triều đình khá sớm. Năm 1359, ông tham gia một chiến dịch chống Pháp và bị bắt làm tù binh. Nhà vua đã chuộc ông bằng 16 bảng và sau khi trở về Anh, ông bắt đầu làm thơ và viết văn.
 
Geoffrey Chaucer kết hôn với Philippa de Roet. Họ có hai người con trai: Thomas (1367) và Lewis (1380).
 
Từ 1372 đến 1377 Chaucer thường xuyên đến thăm Ý, Pháp và Flanders, thực hiện các nhiệm vụ ngoại giao cho vua Edward III. Ông đã xin phép người Genova thành lập một cảng thương mại của Anh, và xin người Florence một khoản vay đáng kể cho nhà vua.
 
Trong những năm cuối đời, Chaucer đã viết một số bài thơ với tâm trạng buồn bã: ông bày tỏ mong muốn thoát khỏi ánh sáng và đám đông, xin nhà vua giúp mình thoát nghèo, lui về ở ẩn và tập trung cho thơ ca. Và hạnh phúc đã mỉm cười với Chaucer: nhà vua đã chỉ định cho ông một khoản trợ cấp khá quan trọng vào thời điểm đó, và ông đã thuê được một ngôi nhà đẹp gần Tu viện Westminster.
 
Năm 1400, Chaucer qua đời và được chôn cất trong danh dự tại Tu viện Westminster danh tiếng (tại “Góc Thi Sĩ”, ông là người đầu tiên được chôn cất ở đó).
 
Vài nét về “Truyện Canterbury”
 
Truyện Canterbury (tiếng anh hiện đại: The Canterbury Tales; tiếng Anh trung cổ: Tales of Caunterbury) là tác phẩm gồm 24 câu chuyện (22 bằng thơ và 2 bằng văn xuôi). Những câu chuyện do những người hành hương về các thánh tích của Thánh Thomas Becket ở Canterbury kể và được mô tả trong lời mở đầu của tác giả. Chaucer hình dung mỗi người trong số họ kể bốn câu chuyện (hai trên đường đến Canterbury và hai trên đường trở về).
 
Những người kể chuyện thuộc tất cả các tầng lớp trong xã hội Anh thời trung cổ: trong số họ có hiệp sĩ, linh mục, bác sĩ, thủy thủ, thương nhân, thợ dệt, đầu bếp… v.v. Những câu chuyện của những người hành hương rất đa dạng về chủ đề, thường gắn liền với chủ đề tình yêu và sự phản bội, một số trong đó châm biếm sự lạm dụng của Giáo hội Công giáo. Tài năng văn học của Chaucer được thể hiện trong những câu chuyện phản ánh những đặc điểm và cách nói chuyện riêng của những người kể chuyện.
 
Phần dịch tiếng Việt mới chỉ có phần “Lời bạt của Chaucer”. Lúc đầu chúng tôi có ý định sẽ dịch toàn bộ tác phẩm này nhưng vì nó quá lớn trong khi quỹ thời gian có hạn nên chúng tôi chỉ dịch một số câu chuyện và sẽ công bố khi đã chốt lại.
 
 

LỜI BẠT CỦA CHAUCER
 
Griselda đã chết và sự khiêm nhường
Cả hai đều bị vùi chôn ở Ý
Và tôi khóc, cảnh báo các ông chồng
1180 Sự kiên nhẫn của vợ đừng đem thử
Vợ chết rồi, đừng hy vọng đi tìm
Griselda, vì điều này không thể!
 
Hỡi những người vợ cao thượng và can đảm
Hãy biết cách tự bảo vệ lấy mình
1185 Để không ai sẽ tìm cách kiếm chuyện
Rồi ba hoa về cư xử của em
Griselda kiên nhẫn và tốt bụng
Không để thú Chichevache nuốt vào lòng.
 
Lấy tiếng vang nữ thần làm hình mẫu
1190 Phản đối bất cứ điều gì mông lung
Đừng bị lừa vì ngây thơ của mình
Chiếm thế thượng phong để luôn có lý
Tôi khuyên em: khắc ghi trong tâm trí
Vì lợi ích chung hãy nắm dây cương.
 
1195 Em phụ nữ, hãy tìm cách bảo vệ
Với lạc đà em còn mạnh mẽ hơn
Không cho chồng được phép xúc phạm em
Dù so về sức lực em yếu đuối
Hãy hoang dã, hãy dữ dằn như hổ
Gào như cối xay để thắng được chồng.
 
Đi sợ chồng, quả là điều ngớ ngẩn
Dù anh ta có thế mạnh của mình
Nhưng hùng biện của em như mũi tên
Sẽ đâm qua áo khoác, xuyên vào ngực
1205 Trong ghen tuông hãy tìm cách ràng buộc
Bắt chồng thu mình như một con chim.
 
Nếu em đẹp, trong con mắt thế gian
Cứ nở hoa, đeo những đồ trang trí
Nếu em xấu, đừng tiếc tiền chi phí
1210 Để có bạn bè, để có người thân
Hãy vui vẻ như chiếc lá mùa xuân
Cứ mặc chồng khóc khóc và đau khổ.
 
Lenvoy de Chaucer
 
       Griselda's dead, and dead is her patience,
In Italy both lie buried, says the tale;
For which I cry in open audience,
1180  That no man be so hardy as to assail
His own wife's patience, in a hope to find
Griselda, for 'tis certain he shall fail!
 
       O noble wives, full of a high prudence,
Let not humility your free tongue nail,
1185  Nor let some clerk have cause for diligence
To write of you, such marvelous detail
As of Griselda, patient and so kind;
Lest Chichevache swallow you in her entrail!
 
       Nay, follow Echo, that holds no silence,
1190 But answers always like a countervail;
Be not befooled, for all your innocence,
But take the upper hand and you'll prevail.
And well impress this lesson on your mind,
For common profit, since it may avail.
 
1195 Strong-minded women, stand at your defence,
Since you are strong as camel and don't ail,
Suffer no man to do to you offence;
And slender women in a contest frail,
Be savage as a tiger there in Ind;
1200 Clatter like mill, say I, to beat the male.
 
Nay, fear them not, nor do them reverence;
For though your husband be all armed in mail,
The arrows of your shrewish eloquence
Shall pierce his breast and pierce his aventail.
1205 In jealousy I counsel that you bind,
And you shall make him cower as does a quail.
 
       If you are fair to see, in folks' presence,
Show them your face and with your clothes regale;
If you are foul, be lavish of expense,
1210 To gain friends never cease to do travail;
Be lightsome as a linden leaf in wind,
And let him worry, weep and wring and wail!