Thứ Năm, 26 tháng 1, 2017

Thơ Robert Burns


Robert Burns (25/2/1759 – 21/7/1796) là nhà thơ dân tộc Scotland, tác giả của các tập thơ, trường ca và những bài hát dân gian cải biên viết bằng tiếng Anh phương ngữ Scotland.

Tiểu sử:
Robert Burns sinh ở Alloway, South Ayrshire, Scotland, trong một gia đình nông dân nghèo. Suốt đời phải vật lộn với cảnh nghèo túng. Lên 12 tuổi được bố gửi đến trường học, cậu bé thích đọc nhiều và yêu thích thơ của Milton và Shakespeare. Biết làm thơ từ năm 15 tuổi. Năm 1784 bố mất, Burns và em trai chuyển đến trang trại Mossgiel ở Mauchline, công việc của Burns là làm việc ở trang trại kết hợp với làm thơ. Năm 1785 Burns yêu cô Jean Armour (1767-1834) – con gái của một kiến trúc sư giàu có trong vùng đã có thai với Burns. Burns đã viết tờ cam kết sẽ cưới cô làm vợ nhưng ông bố cô đã xé tờ cam kết và tuyên bố rằng không bao giờ gả con gái – dù là đứa hư hỏng cho một kẻ tay trắng như Burns. 

Không còn nhìn thấy tương lai ở quê hương và tình yêu cũng bị ngăn cấm Burns quyết định sang châu Mỹ (Jamaica) làm việc cho một thương gia. Nhưng tiền đi đường không có và không vay mượn đâu được, Burns nghĩ ra một cách – mặc dù rất ngờ vực là in thơ bán lấy tiền. Không ngờ, tập thơ Poems, Chiefly in the Scottish Dialect (Thơ, chủ yếu viết bằng phương ngữ Scotland) của Burns in ra bán rất chạy. Trước ngày lên đường sang châu Mỹ Burns nhận được thư mời lên thủ đô Edinburgh tái bản sách và làm việc. Chuyến đi được hoãn lại… Armour sau lần mang thai thứ hai bị ông bố đuổi ra khỏi nhà và cuối cùng hai người cũng lấy được nhau. Vinh quang đã đến với Burns nhưng cuộc đời của ông vẫn vất vả và không yên ổn vì những vụ kiện tụng xuất phát từ những mối liên hệ với nhiều người phụ nữ khác. Burns mất ngày 21-7-1796 ở Dumfries.

Tác phẩm:
*Poems, Chiefly in the Scottish Dialect(Thơ, chủ yếu viết bằng phương ngữ Scotland, 1786) 1786, thơ
*Tam O' Shanter. 1790, truyện thơ
*The Antiquities of Scotland (Scotland cổ, 1789), truyện thơ
*Select Collection of Original Scottish Airs (Tuyển tập những bài hát cổ Scotland, 1793-1805), lời bài hát dân gian
*The Works of Robert Burns. Ed. By Thomas Stewart, 1801-1802
*The Works of Robert Burns. Ed by James Hogg and William Motherwell, 5 vols, 1834-1836.
*The Works of Robert Burns. Ed by Allan Cunningham, 8 vols, 1834. 
*The Poems and Songs of Robert Burns. Ed. By James Kinsley, 3 vols, 1968


Một số bài thơ

ÊLIZA
(Farewell To Eliza)

Vĩnh biệt em, Êliza thân thiết
Và với người vĩnh biệt nhé, quê hương!
Bởi số phận hẩm hiu đành vĩnh biệt
Đến muôn đời ta cách bởi đại dương.

Nhưng dù cho ngăn cách ta biển rộng
Chẳng có gì chia cắt nổi con tim
Anh sẽ gửi tình anh theo ngọn sóng
Sẽ gửi hồn anh về với hồn em.

Vĩnh biệt em, Êliza thân thiết
Hai chúng mình chỉ còn gặp trong mơ
Một giọng nói thì thầm cho anh biết
Rằng hai ta không gặp nữa bao giờ.

Nhưng em ạ, phút giây này đau khổ
Tựa hồ như cái chết đã sau lưng
Anh sẽ gửi về em từng hơi thở
Và con tim với nhịp đập cuối cùng!
_____________________
(1)Bài thơ này (và nhiều bài khác) được viết trong thời kỳ Burns chuẩn bị đi sang Jamaica. 



MỘT NỤ HÔN DỊU DÀNG
(Ae fond kiss)

Nụ hôn này rồi theo ta đến chết
Thôi nhé em, đến muôn đời vĩnh biệt
Con tim này giờ nức nở khôn nguôi
Nỗi nhớ em theo anh suốt cuộc đời.

Ai buồn đau vì đời không may mắn
Chứ anh đâu dám trách gì số phận
Nhưng bây giờ trước mặt anh
Tất cả chỉ còn bóng tối vây quanh.

Anh đâu trách nỗi đam mê của mình
Đâu trách đời vì đã trót yêu em
Ai gặp em mà chẳng yêu say đắm
Đã yêu rồi, giờ chia tay sao đặng. 

Nếu ta đừng yêu bằng tấm chân tình
Nếu ta đừng yêu mù quáng, cuồng điên
Nếu đừng chia ly, nếu đừng gặp gỡ
Thì tim ta chẳng bao giờ tan vỡ.

Vĩnh biệt em, người yêu dấu nhất
Vĩnh biệt em, người yêu xinh đẹp
Cầu chúc cho em mọi sự tốt lành
Cầu chúc cho em hạnh phúc, bình an.

Nụ hôn này rồi theo ta đến chết
Thôi nhé em, đến muôn đời vĩnh biệt
Con tim này giờ nức nở khôn nguôi
Nỗi nhớ em theo anh suốt cuộc đời.




EM HÃY CÒN BÉ LẮM
(I'm O'er Young To Marry Yet)

Quanh năm sống với mẹ
Em còn bé, thưa Ngài!
Nếu sống với người lạ
Em sợ lắm, thưa Ngài!

Em hãy còn bé lắm
Để làm vợ người ta
Bây giờ em chỉ muốn
Cùng với mẹ ở nhà.

Ngày lễ Thánh qua rồi
Đêm mùa đông dài lắm
Một mình em với người
Chao ôi, em sợ lắm!

Cây khô cành trơ trọi
Gió lạnh thổi đêm đêm
Nếu thương em hãy đợi
Sang hè em lớn thêm.




LÒNG TÔI Ở CAO NGUYÊN
(My Heart's In The Highlands)

Lòng tôi ở Cao nguyên, không ở nơi này
Lòng tôi ở Cao nguyên theo dấu chân nai
Mơ đuổi hươu rừng nhớ theo vết hoẵng
Lòng tôi ở Cao nguyên, dù tôi xa vắng.

Tạm biệt nhé Cao nguyên, núi rừng phương bắc
Quê hương anh hùng nghĩa tình son sắt
Dù khi đi xa hay ở rất gần
Tôi vẫn nhớ Cao nguyên như nhớ người thương.

Tạm biệt nhé, những đồi cao tuyết trắng
Tạm biệt nhé, thung lũng xanh trải rộng
Tạm biệt nhé, hàng cây rủ bên đèo
Tạm biệt nhé, tiếng nước chảy, suối reo.

Lòng tôi ở Cao nguyên, không ở nơi này
Lòng tôi ở Cao nguyên theo dấu chân nai
Mơ đuổi hươu rừng nhớ theo vết hoẵng
Lòng tôi ở Cao nguyên, dù tôi xa vắng.




VĨNH BIỆT XCỐTLEN
(Such A Parcel Of Rogues In A Nation)

Thôi vĩnh biệt Xcốtlen thân thiết
Xứ sở nghìn năm lịch sử ngoan cường
Tên gọi Xcốtlen giờ đây vĩnh biệt
Tổ quốc muôn đời hùng vĩ, oai phong!

Nơi Sark đổ ra vịnh Solway bát ngát
Và Tweed xua giặc tới biển xanh
Tất cả giờ đây đã thành mảnh đất
Bị chia làm tỉnh lẻ của người Anh.

Dùng sức mạnh chẳng hề chinh phục nổi 
Quê hương ta hàng bao thế kỷ nay
Nhưng đã bán chúng ta quân phản bội
Vì những đồng tiền dơ bẩn lắm thay!

Sắt thép người Anh chẳng thể nào khuất phục
Những người con đã chiến đấu ngoan cường
Nhưng người Anh đã đem vàng mua chuộc
Đáng rủa nguyền những kẻ bán quê hương!

Tôi chỉ tiếc chẳng dự vào trận đánh
Cùng anh em chiến đấu với quân thù
Vì quê hương được hy sinh anh dũng
Như Bruce, Wallace sáng mãi nghìn thu!

Nhưng mãi mãi cho đến giờ phút cuối
Xin được nói lên dõng dạc, đàng hoàng:
Sẽ nguyền rủa muôn đời quân phản bội
Những kẻ tham vàng bán rẻ quê hương!
-----------------------------
*Năm 1707 Anh và Xcốtlen ký “Hiệp ước liên minh” (The Act of Union), theo đó hai nước thống nhất thành một quốc gia và giải tán quốc hội Xcốtlen. Trong một thời gian dài “Hiệp ước liên minh” vẫn gợi trong lòng người dân Xcốtlen một cảm giác sỉ nhục và bị phản bội. 
Quân phản bội, bịp bợm (parcel of rogues) là cụm từ mà dân chúng dùng để gọi các đại biểu quốc hội (Scottish Commissioners). Thời Robert Burns họ gồm có 31 người. 




TÌNH NHƯ HOA HỒNG ĐỎ
(A Red Red Rose)

Người yêu anh như bông hoa hồng đỏ
Bông hoa tươi đang nở giữa mùa hè
Người yêu anh như bài ca trong gió
Giai điệu ngọt ngào, êm ái, say mê.

Nét duyên dáng của người em yêu dấu
Với tình anh chỉ có một trên đời
Tình của anh mãi cùng em yêu dấu
Đến bao giờ biển cạn hết mới thôi.

Biển chẳng cạn bao giờ, em yêu dấu
Như đá kia trơ gan với mặt trời
Tình của anh mãi cùng em yêu dấu
Dù dòng đời cứ thế, chẳng ngừng trôi.

Tạm biệt nhé, người em yêu dấu
Chia tay nhau em nhé đừng buồn
Anh sẽ về với người em yêu dấu
Dù phải đi qua ngàn vạn dặm đường.





NHÀ EM BÊN SUỐI
(A Waukrife Minnie)

Tôi hỏi: “em đi đâu,
Đi đâu mà vội thế?”
Em kiêu hãnh lắc đầu:
“Em đi theo lời mẹ!”

“Nhà em đâu-tôi hỏi-
Ơ gần hay ở xa?”
“Nhà em ở bên suối
Em sống với mẹ già”.

Tôi tìm về nơi ấy
Nhưng em giấu mẹ già
Gần sáng cùng tỉnh dậy
Em đã bớt kiêu sa.

Chú gà trống ngủ quên
Chưa cất lên tiếng gáy
Nhưng hình như giường bên
Mẹ già đang thức dậy.

Mẹ nhìn anh giận dữ
Lôi em ra khỏi giường
Rồi lấy chiếc roi dẻ
Đánh em thấy mà thương.

Tạm biệt người em gái!
Người em gái kiêu sa!
Anh mong ngày gặp lại
Nhưng anh sợ mẹ già.





QUÁN TRỌ ĐÊM ĐÔNG
(The Lass That Made The Bed To Me)

Giữa rừng đêm tối mịt
Ngọn gió rét tháng giêng
Nhà cửa bưng kín mít
Tôi tìm nơi trọ đêm.

May mắn thay trên đường
Tôi gặp người con gái
Nàng tỏ ý sẵn lòng 
Mời tôi về nghỉ lại.

Tôi cúi chào lễ phép
Người con gái làm ơn
Rồi tỏ ra lịch thiệp
Nhờ nàng giúp trải giường.

Tấm vải rộng làm chiếu
Nàng trải chiếc giường con
Rót mời tôi chén rượu
Nàng chúc tôi ngủ ngon.

Rồi lấy đi ngọn đèn
Nhìn theo nàng tôi gọi:
“Nàng ơi cảm phiền em
Cho anh nhờ chiếc gối”.

Nàng mang tôi chiếc gối
Đặt nhẹ xuống đầu giường
Nàng dễ thương quá đỗi
Khiến tôi ôm chặt nàng.

Đôi má nàng ửng đỏ
Như thoáng chút thẹn thùng
“Nếu yêu em hãy giữ
Đời con gái nghe anh!”.

Mái tóc xoăn mềm mại
Toả mùi hương ngất ngây
Của mùi hương hoa huệ
Khiến lòng tôi mê say.

Bộ ngực nàng tròn căng
Ngỡ như cơn gió mạnh
Của buổi sớm mùa đông
Dồn tuyết về thành đụn.

Tôi hôn nàng mải miết
Lên mắt biếc môi hồng
Thịt da nàng tinh khiết
Như hương ngọn gió rừng.

Nàng ngoan ngoãn dễ thương
Đôi mắt hiền nhắm lại
Giữa tôi và bức tường
Nàng ngủ say êm ái.

Tỉnh giấc lúc sáng trời
Tôi yêu nàng lần nữa
“Trời, em chết mất thôi!”-
Nàng rưng rưng, nức nở.

Hôn đôi mắt đẫm ướt
Mái tóc đượm mùi hương
Tôi nói: “còn nhiều lượt
Em giúp anh trải giường!”

Nàng ngồi dậy tìm kim
May cho tôi chiếc áo
Trong buổi sáng tháng giêng
Nàng ngồi may chiếc áo.

Thời gian thấm thoắt trôi
Hoa bên rừng đã nở
Nhưng tôi nhớ suốt đời
Đêm mùa đông quán trọ.



TÔI CẦN MỘT NGƯỜI VỢ
(I Hae a Wife O' My Ain) 

Tôi cần một người vợ
Xấu tốt gì cũng xong
Chỉ cần là phụ nữ
Mà phụ nữ không chồng.

Béo mập hay gầy nhom 
Tóc vàng hay tóc bạc
Thế nào mà chẳng được
Trong đêm trời tối đen.

Nếu như còn trẻ trung
Thì cũng vui đấy chứ
Còn nếu như già khụ
Tôi góa bụa sớm hơn.

Nếu như nàng sinh con
Tôi lấy làm vui vẻ
Còn nếu không sinh hạ
Càng ít phải quan tâm.

Nếu nàng yêu rượu vang
Cứ việc say sưa uống
Còn nếu không màng đến
Tôi còn lại nhiều hơn.



NGƯỜI GÓA VỢ HẠNH PHÚC
(The Joyful Widower) 

Tôi làm đám cưới nàng
Mười bốn tháng mười một
Nhưng rồi đời khó nhọc
Muốn treo cổ nhiều lần.

Tôi chịu lép vế nàng
Mang trên mình gánh nặng
Nhưng cuối cùng may mắn
Vợ tôi đã lìa trần.  

Đã từng hai mươi năm
Tôi với nàng chung sống
Thế mà sao nàng bỗng
Lặng lẽ rời cõi dương.

Tôi có thể đoán rằng
Ở bên kia thế giới
Biết đâu sau này lại
Được gặp gỡ với nàng.

Tôi tổ chức đàng hoàng
Khâm liệm và chôn cất
Tôi tin quỉ địa ngục
Sẽ không tiếp nhận nàng.

Mà nghĩ ở thiên đàng
Thì người ta mới nhận
Bởi vì nàng từng giống
Tiếng sét xé mây đen.



TẠI VÌ AI ĐẤY
(For the sake o' Somebody)

Trong lòng này không yên
Suốt ngày chờ ai đấy.
Suốt đêm đợi bình minh
Tất cả vì ai đấy.

Ai đấy không cùng tôi
Biết tìm đâu người ấy
Tôi đi khắp cõi đời
Chỉ để tìm ai đấy.

Hỡi ai người gìn giữ
Những sức mạnh kín thầm
Hãy quay về lần nữa
Cái người tôi yêu thương.

Ai đấy không cùng tôi
Tôi buồn điều gì đấy.
Thề tất cả trên đời
Tôi trao cho ai đấy.

Variant:
Ta đau khổ vì ai
Con tim này trĩu nặng
Thức thâu đêm suốt sáng
Ta khổ với người này.

Nhưng nào đâu có ai
Biết tìm ai đâu đó
Ta đi khắp thiên hạ
Để tìm bóng hình này.

Sức mạnh và mê say
Của tình yêu ai giữ
Cầu xin ngươi hãy trả
Ta bóng dáng yêu này.

Nhưng nào đâu có ai
Biết tìm ai đâu đó
Ta xin dâng tất cả 
Để có được người này.
1794



LỜI CHÚC RƯỢU
(Auld Lang Syne)

Có phải đã quên tình xưa
Và không buồn về nó nữa?
Có phải dã quên tình cũ
Tình yêu của tháng ngày xa?

Ta uống chúc tình bạn ngày xưa
Cạn chén!
Chúc hạnh phúc ngày xưa!
Anh và em cùng uống
Chúc hạnh phúc ngày qua.

Hãy mang chén cho nhiều
Và rót cho đầy chén
Ta uống chúc tình yêu.

Chúc tình bạn ngày qua
Cạn chén!
Chúc hạnh phúc ngày xanh!
Qua từng cốc rượu cũ
Chúc hạnh phúc ngày xanh!

Anh và em đã từng giẫm lên
Hoa cỏ những cánh đồng thân thuộc
Nhưng không một bầu nhiệt huyết
Ta lấy từ những tháng ngày xanh.

Ta bơi qua không chỉ một lần
Anh và em từng bơi qua suối nhỏ
Nhưng ngăn cách ta biển cả
Người bạn của những tháng ngày xanh.

Và bây giờ anh lại gặp em
Tay em trong bàn tay anh
Anh uống chúc tình yêu cũ
Và chúc tình bạn đã từng.

Chúc tình bạn xưa
Cạn chén!
Chúc hạnh phúc ngày xưa!
Anh uống cùng em, người bạn cũ
Chúc hạnh phúc ngày xưa.



Auld Lang Syne

Should auld acquaintance be forgot, 
and never brought to mind? 
Should auld acquaintance be forgot, 
and auld lang syne*?

CHORUS:

For auld lang syne, my jo, 
for auld lang syne, 
we’ll tak a cup o’ kindness yet, 
for auld lang syne.

And surely ye’ll be your pint-stowp! 
and surely I’ll be mine! 
And we’ll tak a cup o’ kindness yet, 
for auld lang syne.

CHORUS

We twa hae run about the braes, 
and pu’d the gowans fine; 
But we’ve wander’d mony a weary fit, 
sin auld lang syne.

CHORUS

We twa hae paidl’d i' the burn, 
frae morning sun till dine; 
But seas between us braid hae roar’d 
sin auld lang syne.

CHORUS

And there’s a hand, my trusty fiere! 
and gie's a hand o’ thine! 
And we’ll tak a right gude-willy waught, 
for auld lang syne.


Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét